مدیریت دانش

تعریف مدیریت دانش مشکل است، و هیچ تعریف مشخصی که بطور جهانی مورد توافق باشد وجود ندارد. یک مشکل معمول در تعریف مدیریت دانش این است که تعریف دانش به اندازه‌ای وسیع است که تقریبا هر چیزی که اجازه درک مفاهیمی را بدهد که فرد برای کارکرد اثربخش در این جهان بدان نیاز دارد، می‌تواند مدیریت دانش نامیده شود. سختی ارائه تعریف مشخص از مدیریت دانش موجب شده است تا صاحب‌نظران براساس تجارب خود و دیدگاه‌های مختلف، تعاریف گوناگونی را بیان کنند. از این‌رو یک تعریف جهان‌شمول که تمامی صاحب‌نظران بر سر آن توافق نظر داشته باشند، وجود ندارد. برای مثال، داون پورت (۱۹۹۸)، مدیریت دانش را به عنوان جمع‌آوری، توزیع و استفاده کارا از منابع دانش تعریف کرده است. اودل و گری سون (۱۹۹۸)، مدیریت دانش را به عنوان یک استراتژی که باید در یک سازمان ایجاد شود تا اطمینان حاصل شود که دانش به افراد مناسب در زمان مناسب می‌رسد و آن افراد آن دانش را تسهیم کرده و از اطلاعات برای اصلاح عملکرد سازمان استفاده می‌کنند؛ تعریف می‌کند. از نظر بت (۲۰۰۱)، مدیریت دانش، فرآیند خلق، تائید، ارائه و توزیع و کاربرد دانش می‌باشد. بون فور(۲۰۰۳) مدیریت دانش را به‌عنوان مجموعه‌ای از رویه‌ها، زیرساخت‌ها و ابزارهای فنی و مدیریتی می‌داند که در جهت خلق، تسهیم و بکارگیری اطلاعات و دانش در درون و بیرون سازمان‌ها طراحی شده‌اند.

ابتدایی‌ترین تعریف از مدیریت دانش عبارتست از: «یافتن راهی جهت خلق، شناسایی، شکار و توزیع دانش سازمانی به افراد نیازمند.» از طرف دیگر، مرکز بهره‌وری و کیفیت آمریکا، مدیریت دانش را فرآیند گسترده کسب، سازماندهی، انتقال و استفاده از اطلاعات در سازمان می‌داند.

البته که نباید مدیریت دانش را با مدیریت داده‌ها اشتباه گرفت. تفاوت عمیقی بین مدیریت داده (که مختص به فناوری و فرآیند می‌باشد) و مدیریت دانش (که بر افراد و تعاملات و همکاری‌شان متمرکز است) وجود دارد. این فاصله بین مدیریت دانش و داده‌ها، تنها زمانی برطرف می‌شود که سازمان در زمینه یک فرهنگ جامع تسهیم دانش سرمایه‌گذاری کرده و به آن نیز متعهد باشد. امروزه پیشرفت قابل توجهی در راستای ایجاد چنین فرهنگ‌هایی در حال انجام است، اما فاصله بسیاری مانده است تا این کار بطور کامل صورت گیرد.

ویژگی‌های مدیریت دانش

• مدیریت دانش با بکارگیری دانش روز به دانش و اطلاعات بشر اعتبار می‌بخشد.
• هوش سازماندهی را تقویت می‌کند.
• سازمان را در جهت انطباق با محیط و شرایط موجود توانمند می‌سازد.
• زمینه نوآوری پایدار و خلاقیت‌بخشی به سازمان را فراهم می‌نماید.
• سازمان را به شناخت مسائل روز و پاسخگویی آن‌ها با راه‌حل‌های جدید قادر می‌سازد.
• با استفاده از روش‌های سیستمی به رفع اشتباهات و اصلاح انحرافات می‌پردازد.
• جو آزاداندیشی متناسب با سازماندهی و هدایت دانش جدید را خلق می‌نماید.
• جنبش نرم‌افزاری جهانی را گسترش می‌دهد.
• درک هدف‌های آرمانی و بلندمدت را در محیط آزادی افکار تسهیل می‌نماید.
• با ایجاد جو آزاداندیشی و شکل‌گیری مدیریت دانش از فساد و تباهی جلوگیری می‌کند.
• محیط رشد پردازش اطلاعات و دانش را سرعت می‌بخشد.
• مدیریت تغییرات علمی و اجتماعی را میسر می‌سازد.
• سازمان‌های دولتی، تعاونی و خصوصی را با دانش جدید سازگارتر، پویاتر و متعامل‌تر بار می‌آورد.

افزایش سرعت توسعه دانش، افزایش عدم ثبات در محیط عمومی، افزایش نقش توانایی‌های عقلایی (در تولید)، باعث به‌وجود آمدن مفاهیمی در علم مدیریت، تحت عناوین «سازمان یادگیرنده»، «اقتصاد دانشی»، «مدیریت دانش» و «کالای جهانی به نام دانش» گردیده است. در همین راستا، بنابر یک رویکرد جامع از مدیریت دانش، نیازهایی در جهت شناسایی، ثبت، بازیابی، تسهیم و ارزیابی دارایی‌های اطلاعاتی و دانشی شرکت گاز استان خراسان رضوی دیده شد. این دارایی‌های اطلاعاتی و دانشی می‌تواند شامل پایگاه‌های داده، اسناد، خط مشی‌ها و فرایندها و تجربیات آشکار کارکنان باشد، همان‌گونه که می‌تواند شامل تحصص‌های ضمنی ثبت نشده و تجربیات ذخیره شده در ذهن کارکنان شرکت باشد؛ لذا بر اساس نیاز تشخیص داده شده، بنا بر این شد که با مشاوره گروه مشاورین اینوواتوس، مرور و بهبود سازماندهی مدیریت دانش در شرکت گاز استان و ارتقاء سطح نگهداشت و توسعه سیستم مدیریت دانش شرکت، شتاب‌دهی کیفی و انتشار و ترویج و تسهیم دانش منتهی به اثربخشی در سطح شرکت گاز استان خراسان رضوی میسر گردد.

به‌عنوان مثال یکی از اقدامات مهم و اثربخش مدیریت دانش، برگزاری انجمن‌های خبرگی (CoP) می‌باشد. مدیریت دانش از طریق ایجاد انجمن‌های خبرگی تضمین می‌کند که دانش بین جزایر مجزای دانشی موجود در شرکت به سهولت جریان پیدا کند. این انجمن متشکل از گروهی از کارکنان شرکت می‌باشد که با فرآیندهای بهبود کسب و کار در یک حوزه دانشی تغذیه می‌شوند.